Η ΤΟΠΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ
ΟΙ ΕΝΟΡΙΕΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΖΩΓΡΑΦΟΥ
Ο Δήμος Ζωγράφου έχει 4 ενορίες.
Αρχαιότερη είναι η ενορία του Αγίου Θεράποντα που απαριθμεί περίπου 30.000 πιστούς. Ο Άγιος Θεράποντας, η μνήμη του οποίου εορτάζεται στις 14 Μαΐου, είναι ο πολιούχος Άγιος της πόλης μας. Ο ναός του Αγίου Θεράποντα θεωρείται ο Μητροπολιτικός Ναός του Ζωγράφου και είναι ένα αληθινό κόσμημα της περιοχής των Αθηνών.
Η ιστορία του ναού είναι πολύ παλιά, διότι είναι και ο αρχαιότερος ναός της πόλης μας. Το 1888 «Οι Εν Αθήναις Ολύμπιοι» ιδρύουν τον ομώνυμο σύλλογό τους και το 1903 αποφασίζουν να κτίσουν και στην Αθήνα ναό του Αγίου Θεράποντα με συνδρομές των μελών τους. Ήθελαν με τον τρόπο αυτό να τιμήσουν τον Άγιο που τους έσωσε από μια μεγάλη επιδημία που είχε εξαπλωθεί στην Ολυμπία.
Έτσι το 1922 γίνεται η θεμελίωση του αρχικού μικρού ναού και το 1924, η συνοικία μας τότε, έχει τον ναό του Αγίου Θεράποντα. Σιγά-σιγά όμως η συνοικία μας μεγαλώνει και οι ανάγκες για μεγαλύτερο ναό γίνονται επιτακτικές. Γι' αυτό από το 1950 ξεκινάει η προσπάθεια για ανέγερση καινούριου μεγαλύτερου ναού στον ίδιο χώρο που ήταν ο παλαιότερος ναός. Το 1952 θεμελιώνεται ο καινούριος ναός, την ίδια χρονιά γίνεται και η πρώτη Θεία Λειτουργία, εγκαίνια όμως έγιναν πολύ αργότερα, συγκεκριμένα το 1964. Αξίζει να αναφέρουμε ότι τρεις από τις έξι εικόνες του τέμπλου του παλιού Αγίου Θεράποντα βρίσκονται και φυλάσσονται στην «Λέσχη Παλαιών Ζωγραφιωτών» και οι άλλες τρεις στο μικρό εκκλησάκι του Αι-Γιώργη. Φυσικά από τότε, που ο ναός ήταν μισοτελειωμένος μέχρι σήμερα, έχουν γίνει πολλά, τόσο για καλλωπισμό του ναού όσο και για την ανακούφιση των πασχόντων της περιοχής. Αξίζει να αναφέρουμε το 6όροφο κτίριο της ενορίας, επί της οδού ΓΑΛΗΝΗΣ που από το 1982 λειτουργεί σαν Στέγη Γερόντων.
Κάτω από τον Ιερό Ναό υπάρχει το παρεκκλήσιο του Αγίου Ευσταθίου. Επίσης τα δυο παρεκκλήσια του Κοιμητηρίου Ζωγράφου, ο Άγιος Νικόλαος και οι Άγιοι Κωνσταντίνος και Ελένη ανήκουν στην ενορία του Αγίου Θεράποντα.
Σαν αρχαιότερος εφημέριος στην ενορία του Αγίου Θεράποντα μνημονεύεται ο π. Γεώργιος Βουτσής.
Με την Α.Δ.Σ. της 12-1-2000 προτείνεται «προς την Ι. Αρχιεπισκοπή Αθηνών την ανακήρυξη του Ι. Ναού Αγ. Θεράποντος ως Μητροπολιτικού του Δήμου μας και την καθιέρωση του Αγίου ως πολιούχου της πόλης του Ζωγράφου, επειδή είναι ο κεντρικός Ι. Ναός της πόλης και ως αρχαιότερος έχει συνδεθεί άμεσα με την ιστορία και το όνομα αυτής». Αξίζει να σημειωθεί ότι η παραπάνω απόφαση πάρθηκε κατόπιν εισηγήσεως του Δημάρχου κ. Γιάννη Καζάκου, ομόφωνα.
Η δεύτερη κατά αρχαιότητα ενορία στην πόλη μας είναι η ενορία του Αγίου Γερασίμου Κεφαλληνίας. Ο Ιερός Ναός του Αγίου Γερασίμου υπάρχει τουλάχιστον από το 1926 σαν μικρός ναΐσκος. Στην θέση του αρχικού, παλαιού ναού από το 1930 μέχρι το 1960 διαμορφώνεται το πρώτο επίπεδο του σημερινού ναού.
Γύρω στο 1960 αναγείρετε ο νέος ναός και τέλος το 1986 γίνεται η ανάπτυξη του ναού με το περιστύλιο. Βέβαια όλα αυτά τα χρόνια δεν υπάρχει διακοπή λειτουργίας του ναού.
Το γιατί ο ναός αφιερώνεται στον Άγιο Γεράσιμο Κεφαλληνίας δεν το ξέρουμε. Πιθανόν Κεφαλλονίτες κάτοικοι της περιοχής να ήθελαν να τιμήσουν τον Άγιο του νησιού τους. Σαν πρώτος ιερέας σύμφωνα με το βιβλίο βαπτίσεων που υπάρχει στο ναό από το 1926 αναφέρεται για τον Μάρτιο, Απρίλιο, Μάιο και Ιούλιο του 1926 ο π. Θεόδωρος Μιχαηλίδης. Για το υπόλοιπο του 1926 και όλο το 1927 αναφέρεται ο Αρχ. Νίκανδρος. Τέλος από το 1927-1950 αναφέρεται ο π. Σπυρίδων Ζέγκος, τον οποίο θυμούνται και αρκετοί παλαιοί ενορίτες. Η ενορία έχει κοντά στους 20.000 πιστούς και ένα παρεκκλήσιο, αυτό της Φ.Ε.Π.Α (Φοιτητικής Εστίας του Πανεπιστημίου Αθηνών) που είναι αφιερωμένο στους Τρεις Ιεράρχες. Ακόμη ανήκει στην ενορία και το προσκυνητάρι του Αγίου Βασιλείου που βρίσκεται στο Άλσος απέναντι από την Φ.Ε.Π.Α.
Ο ναός πανηγυρίζει στις 20 Οκτωβρίου, ημέρα μνήμης του Αγίου Γερασίμου.
Η Ενορία του Αγίου Γεωργίου του Τροπαιοφόρου είναι άλλη μια ενορία του Δήμου μας.
Ο Ιερός Ναός του Αγίου Γεωργίου θεμελιώθηκε την 5-12-1975 και εγκαινιάσθηκε την 23-4-1998. Όλα αυτά τα χρόνια οι ανάγκες της Ενορίας καλύπτονταν από παρακείμενο ξύλινο ναό που υπάρχει ακόμη και σήμερα. Πρώτος εφημέριος ήταν και είναι μέχρι σήμερα ο π. Θεόδωρος Μπέτσας.Βέβαια πολλοί παλαιοί ενορίτες θυμούνται τον Αρχιμ. π. Αμβρόσιο. Οι πιστοί της Ενορία ανέρχονται στις 20.000 - 25.000 περίπου.
Ο ναός του Αγίου Γεωργίου κτίστηκε σε οικόπεδο που δώρισε ο Γεώργιος Ζωγράφος. Έτσι αφιερώθηκε στον Άγιο Γεώργιο προς τιμήν του, αλλά και για να αποτελεί παράδειγμα της νεολαίας ο βίος του Αγίου Γεωργίου.
Σχεδόν σε επαφή με τον μαντρότοιχο του ναού υπάρχει ο ιδιωτικός ναός των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης που φέρει την επιγραφή, ΕΥΧΑΙ ΓΟΝΕΩΝ ΣΤΗΡΙΖΟΥΣΙ ΘΕΜΕΛΙΑ ΟΙΚΩΝ, καθώς και ξεχωριστό κωδωνοστάσιο, που ανήκει στην οικογένεια των Ζωγραφαίων. Δίπλα δε από το ναό υπάρχει το ιδιωτικό κοιμητήριο της οικογένειας που φέρει την επιγραφή, ΥΣΤΑΤΟΣ ΟΙΚΟΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΙΩΑΝΝΗ ΖΩΓΡΑΦΟΥ. Τάφοι της οικογένειας υπάρχουν και μέσα στο ναό. Σύμφωνα με πληροφορίες ο ιδιωτικός αυτός ναός κτίστηκε στις αρχές του 1930.
Η Ενορία της Αγίας Μαρίνας Άνω Ιλισίων δημιουργήθηκε με την απόσπαση τμήματος της ενορίας του Αγίου Γερασίμου της ιδίας περιοχής. Στην αρχή οι πρώτες Θείες Λειτουργίες έγιναν σε μία εκκλησία «τροχόσπιτο» και στη συνέχεια σε μία λυόμενη κατασκευή το έτος 1974.
Αργότερα ο ζήλος των πιστών της περιοχής οδήγησε στη θεμελίωση ενός νέου Ιερού Ναού και στην διά σχετικού Νομοθετικού Διατάγματος σύσταση της νέας Ενορίας (21-2-1976 αριθμ. Φ.Ε.Κ. 39), με την επωνυμία «Ιερός Ενοριακός Ναός Αγίας Μαρίνης - Άνω Ιλισίων». Η μορφολογία του οικοπέδου ανάγκασε στην δημιουργία ημιυπόγειου χώρου όπου δημιουργήθηκε ιερό παρεκκλήσιο αφιερωμένο στον Άγιο Νεκτάριο, άλλο πολύ μικρότερο παρεκκλήσιο των Οσίων Πατέρων, αίθουσες Κατηχητικών Σχολείων και λοιπών εκδηλώσεων, γραφεία των Ιερέων και λοιπών συνεργατών, καθώς και αποθηκευτικοί χώροι. Τα εγκαίνια του ιερού παρεκκλησίου του Αγίου Νεκταρίου έγιναν στην εορτή της ιερής μνήμης του στις 9 Νοεμβρίου του 1987 και τα εγκαίνια της Αγίας Μαρίνης 17 Οκτωβρίου 1998 από τον Μακαριότατο Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ.κ. Χριστόδουλο. Οι πρώτοι ιερείς που εξυπηρέτησαν λειτουργικά το λυόμενο εκκλησάκι της Αγίας Μαρίνης ήταν εκ περιτροπής οι Εφημέριοι της Ενορίας του Αγίου Γερασίμου. Αργότερα με τη νομική σύσταση της Ενορίας διορίστηκαν από την Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών μόνιμοι εφημέριοι.
Ο πληθυσμός της Ενορίας ανέρχεται στους 20.000 πιστούς και πανηγυρίζει στη μνήμη της Αγίας Μαρίνης που είναι 17 Ιουλίου κάθε έτους. Εδώ και έξι χρόνια η Ενορία του Ιερού Ναού Αγίας Μαρίνης εκδίδει μηνιαία το φυλλάδιο «ΔΙΔΑΧΗ και ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ».
Στον Δήμο Ζωγράφου υπάρχει και το εκκλησάκι της Αγίας Τριάδος, στην αρχή της ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΠΑΠΑΝΔΡΕΟΥ που ανήκει όμως στην Ενορία του ΑΓΙΟΥ ΘΩΜΑ.
Επίσης στα όρια του Δήμου μας με την Καισαριανή υπάρχει το μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου που ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Καισαριανής.
Ο ΒΙΟΣ ΤΟΥ ΠΟΛΙΟΥΧΟΥ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΑΣ
Ο ΑΓΙΟΣ ΘΕΡΑΠΩΝ (14 Μαίου)
Γεννήθηκε στη χώρα των Αλαμανών - Γερμανών. Οι γονείς του άνθρωποι ευγενείς και ευλαβείς, ανέθρεψαν τον Άγιο με παιδεία και νουθεσία Κυρίου. Έτσι τον συγκινούσαν τα Θεία Γράμματα, ο λόγος και η μελέτη της Αγίας Γραφής. Όσο δε μεγάλωνε τόσο πιο κοντά στον Θεό ερχότανε.
Βλέποντας ο πιστός λαός την αρετή του βίου του, τον εξέλεξε για ποιμένα του. Παρά τη θέλησή του, ο Επίσκοπος τον χειροτόνησε διάκονό του και αργότερα ιερέα. Όταν εκοιμήθη ο Επίσκοπος, κλήρος και λαός στράφηκαν προς τον Άγιο και τον εξέλεξαν Επίσκοπό.
Τα χρόνια αυτά (8ος αιώνας) μια φοβερή αίρεση ταλαιπώρησε τους Χριστιανούς. Οι Εικονομάχοι αγωνιζόντουσαν να καταφάγουν το ποίμνιο του. Ο Άγιος με το φλογερό του και το παραστατικό του κήρυγμα προστάτεψε το ποίμνιο του. Οι Εικονομάχοι όμως τον συκοφάντησαν στον Άρχοντα του τόπου ότι μιλάει εναντίον του Αυτοκράτορα. Τότε ο Άρχοντας διέταξε και υπέβαλλαν τον Άγιο σε σκληρά βασανιστήρια, στο τέλος δε τον έριξαν σε μία σκοτεινή και υγρή φυλακή.
Μέσα στη φυλακή δεν έπαψε να προσεύχεται. Άγγελος Κυρίου όμως παρουσιάστηκε και έλυσε τα σιδερένια δεσμά του και του γιάτρεψε τις φοβερές πληγές. Η έκπληξη που δοκίμασε ο Άρχοντας αντί να τον συνετίσει τον εξόργισε γι' αυτό διέταξε τον ανελέητο βασανισμό του. Ο Χριστός όμως κατά θαυματουργικό πάλι τρόπο έσωσε τον Άγιο. Οι δήμιοι του Αγίου έπεσαν κάτω ημιπαράλυτοι.
Ύστερα από το φοβερό αυτό ουράνιο φαινόμενο ο Άγιος αναχωρεί για την Αγία Γη, τα Ιεροσόλυμα.
Στα Ιεροσόλυμα επισκέφτηκε όλα τα προσκυνήματα της Αγίας Πόλεως, όπου έζησε, σταυρώθηκε και αναστήθηκε ο Κύριος. Τα φλογερά του κηρύγματα και τα πολλά θαύματα που έκανε άπλωσαν τη φήμη του σε όλη την Παλαιστίνη. Ο Συναξαριστής αναφέρει ότι όταν βρέθηκε μπροστά σε μια κηδεία τόσο πολύ συγκινήθηκε από την πονεμένη μητέρα, ώστε πιάνοντας το χέρι του νεκρού γιου της και προσευχόμενος θερμά στον Κύριο, το παιδί αναστήθηκε.
Βλέποντας όμως ο Άγιος ότι δοξάζεται από τον κόσμο μπήκε σε ένα καράβι και ταξίδευε για την νήσο Κύπρο. Πολύς κόσμος είχε μαζευτεί στην προβλήτα του νησιού, μόλις πληροφορήθηκαν ότι ο Άγιος Θεράποντας θα πήγαινε στην Κύπρο. Στο νησί φιλοξενήθηκε στο σπίτι κάποιου που τον έλεγαν Σωσία, που ήταν άρρωστος βαριά αυτός και η γυναίκα του. Με προσευχή προς τον Κύριο θεράπευσε και τους δύο συγχρόνως. Όπως και πολλούς άλλους ασθενείς. Στην Κύπρο τα έβαλε και με τους αιρετικούς.
Η αγιότητά του σε σύντομο διάστημα έγινε γνωστή σε όλη την Κύπρο. Ο Διοικητής λοιπόν του νησιού παρακάλεσε τον Άγιο να μείνει κοντά τους και να γίνει Επίσκοπος σε κάποια Επισκοπή του νησιού. Έτσι και έγινε. Άραβες όμως επιδρομείς κατέλαβαν την Κύπρο και άρχισαν τις σφαγές και τις καταστροφές εναντίον των χριστιανών. Όλοι μαζεύτηκαν γύρω από τον ‘Άγιο. Μια μέρα όμως την ώρα της Θείας Λειτουργίας, μπροστά στην Αγία Τράπεζα κατέσφαξαν τον Άγιο. Το ποίμνιό του με βαθιά ευλάβεια και θεία κατάνυξη έθαψε με τιμές και μεγαλοπρέπεια το ιερό του λείψανο. Αργότερα τα Άγια λείψανά του μεταφέρθηκαν στην Κωνσταντινούπολη. Η μνήμη του εορτάζεται ιδιαίτερα στην Κύπρο και ιδίως στο χωριό Άγιος Θεράπων Λεμεσού όπου βρίσκεται και ένα τεμάχιο από το ιερά του λείψανα.
Στην Αθήνα κτίστηκε μεγαλοπρεπέστατος ναός από τους κατοίκους της περιοχής Ζωγράφου, που είναι και ο Πολιούχος τους. Η μνήμη του τελείται την 14 Μαίου.
(Από το βιβλίο Ο ΑΓΙΟΣ ΘΕΡΑΠΩΝ, του Αρχ. ΜΑΡΚΟΥ Κ. ΜΑΝΩΛΗ, Εκδόσεις «ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΤΥΠΟΥ», Αθήνα 1991).
Υ.Γ. ΤΟ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΥΛΙΚΟ ΕΙΝΑΙ ΠΑΡΜΕΝΟ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ: ΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΕΙΧΑΝ ΤΗΝ ΔΙΚΗ ΤΟΥΣ ΙΣΤΟΡΙΑ. ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ "ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΠΑΛΑΙΩΝ ΖΩΓΡΑΦΙΩΤΩΝ". ΖΩΓΡΑΦΟΥ 2005Τελαυταία δημιουργήθηκε και η ενορία των ΕΙΣΟΔΙΩΝ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ στο Γουδί.